«خون، حنا، باروت»؛ عروسی که قربانی اشتباه نظامی آمریکا شد
مستند «خون، حنا، باروت» روایت اشتباه مرگبار بمباران آمریکا در 23 سپتامبر 2019 است که یک مراسم عروسی در موسیقلعه افغانستان را هدف قرار داد و به کشته شدن بیش از 100 نفر انجامید. این مستند با بررسی شاهدان عینی و تصاویر موجود، حقیقت این فاجعه انسانی را آشکار میکند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری هفترخ؛ مستند «خون، حنا، باروت» با روایتی از یک جنایت آمریکایی در افغانستان، امسال در هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت» در بخش ویژه جایزه «شهید آوینی» به نمایش درآمد. این مستند که به بررسی یکی از تلخترین و دردناکترین رویدادهای جنگ افغانستان میپردازد، با استفاده از تصاویری خام و روایتهایی انسانی، یکی از تراژدیهای ناگفته این کشور را آشکار میکند.
آغاز یک جستجوی پرمخاطره
مستند «خون، حنا، باروت» به کارگردانی محمدفرج صالحی، با نماهایی منقطع و ضرباهنگی گنگ و مبهم آغاز میشود که مخاطب را در فضای آشوب و بلاتکلیفی قرار میدهد. این ضرباهنگ، به خوبی فضایی ایجاد میکند که بین شادی، غم و ترس معلق است و نشاندهنده پیچیدگیهای درونی یک جامعه درگیر جنگ است. این ویژگیها باعث میشود که مخاطب نتواند از ابتدا از وقایع و رویدادهایی که در انتظارش است، فاصله بگیرد.
محمدفرج صالحی که خود راوی داستان است، با تصمیم به روایت یک جنایت آمریکایی، سفر خود را از کابل آغاز کرده و به روستای «موسیقلعه» میرود. او به دنبال پاسخ به یک سوال اساسی است: در 23 سپتامبر 2019 در این روستا چه اتفاقی افتاده است؟ ارتش ایالاتمتحده در آن زمان اعلام کرده بود که در یک عملیات موفق، چند نفر از خطرناکترین فرماندهان القاعده که در این روستا مخفی شده بودند، کشته شدهاند. اما به تدریج، تصاویری که از موبایل اهالی روستا به بیرون درز کرد، واقعیت دیگری را نشان داد.
سفر به دل حقیقت
صالحی درباره روند ساخت این مستند در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری «هفترخ» گفت: «از سال ۹۳ به طور حرفهای کار مستندسازی را آغاز کردهام. همیشه دغدغهام فعالیت در افغانستان بود، ولی شرایط برای سفر به این کشور بسیار سخت بود. در سال ۱۴۰۲ موفق شدیم وارد افغانستان شویم. سوژهای که ما دنبال میکردیم دقیقاً به همان عملیات مربوط بود که آمریکاییها در سال ۲۰۱۹ انجام داده و مدعی شده بودند که سران القاعده کشته شدهاند. اما وقتی با تصاویر جدید روبهرو شدیم، متوجه شدیم که ماجرا چیز دیگری است. این تصاویر نشان میداد که در این روستا مراسم عروسی برپا بوده و اشتباه محاسباتی آمریکا باعث شده بود که بیش از 100 نفر کشته و حدود 65 نفر زخمی شوند.»
کارگردان مستند با اشاره به دشواریهای سفر به افغانستان و شرایط دشوار زندگی در این کشور افزود: «ما با وجود تمام موانع توانستیم به موسیقلعه برویم و با مردم خونگرم آنجا ارتباط برقرار کنیم. در نهایت توانستیم حقیقت را کشف کنیم و نشان دهیم که این عملیات نه تنها منجر به کشته شدن القاعده نشد، بلکه مردم بیگناهی که در مراسم عروسی حضور داشتند، قربانی اشتباهات اطلاعاتی شدند.»
خون و حنا؛ نشانههای مظلومیت
کوثر امیدی، نویسنده این مستند در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری «هفترخ» گفت توضیح داد: «اسم مستند از تصاویری که به دست آمده بود، گرفته شده است؛ عکسهایی از دستهای خونآلود کودکان با حنا. این تصاویر یک تضاد عمیق را نشان میدهد. در دل یک شادی، در کنار عروسی، خون و درد و رنج پنهان است. این عکسها سوالات بسیاری را برای ما به همراه داشت. چرا این تصاویر در رسانهها پخش نشد؟ چرا هیچکس در سطح جهانی به این جنایت واکنش نشان نداد؟»
او افزود: «در دوران جمهوریت افغانستان، بسیاری از رسانهها تحت تاثیر آمریکا قرار داشتند و اجازه نمیدادند که اشتباهات بزرگ این کشور در افغانستان پوشش داده شود. این بیعدالتی و سانسور برای ما انگیزهای شد تا این داستان ناگفته را روایت کنیم. در ابتدا، ما هم فکر میکردیم که ممکن است این افراد سپر انسانی القاعده باشند، اما با تحقیق بیشتر فهمیدیم که این یک اشتباه اطلاعاتی بوده است. آمریکاییها فکر میکردند که دو عضو القاعده در کنار مراسم عروسی بودهاند، در حالی که اینطور نبود و در نتیجه آن اشتباه، تعداد زیادی کشته و زخمی شدند.»
چرا این روایت مهم است؟
امیدی تاکید کرد که هدف از ساخت این مستند، نمایش مظلومیت قربانیان جنگ و اشتباهات بزرگ نظامی است که در پس پرده سیاستهای جنگطلبانه قرار دارد. او همچنین به انتقاد از وضعیت افغانستان پس از دو دهه جنگ پرداخته و گفت: «حتی در ابتدا جنگ، در ایران هم برخی معتقد بودند که پس از ۲۰ سال آمریکاییها در افغانستان، شرایط به جایی میرسد که مردم ایران برای کارگری به افغانستان خواهند رفت. اما واقعیت این است که جنگ هیچگاه موجب توسعه و پیشرفت نمیشود. افغانستان امروز از ایران 50 سال پیش هم عقبتر است. این نکته یکی از مسائلی بود که باید در این مستند بیان میشد.»
پایان امیدوارانه در دل فاجعه
با وجود تمام تلخیها و فاجعهای که در این مستند روایت میشود، پایان فیلم امیدوارانه است. صالحی و امیدی قصد داشتند که از یک پایان تلخ که ممکن بود جشنوارهای و متعارف به نظر برسد، پرهیز کنند و در عوض پیامی از امید و ایستادگی به مخاطب منتقل کنند. «ما تصمیم گرفتیم که پایان مستند را امیدوارانه نشان دهیم. با وجود تمام رنجها و مشکلات، مردم افغانستان هنوز امید به آینده دارند و این برای ما جالب و الهامبخش بود.»
این مستند که در جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمد، با روایت حقیقت تلخ و ناپیدا، تلاش دارد تا قصهای از مظلومیت و رنج مردم افغانستان را به تصویر بکشد. «خون، حنا، باروت» نه تنها به یک اشتباه اطلاعاتی میپردازد، بلکه در کنار آن، تحلیلی انسانی از آثار جنگ و تاثیر آن بر زندگی مردم افغانستان ارائه میدهد.
