نقدی بر فیلم “کیک محبوب من”/ این کیک واقعاً محبوب است؟
به گزارش پایگاه خبری هفت‌رخ؛ جلسه نقد فیلم “کیک محبوب من” با حضور محمد تقی فهیم، منتقد سینما و محسن رفیعی، مدیر اندیشکده هنر و رسانه با دبیری محسن دهگلی و میزبانی میز مطالعات رادیو و تلوزیون مرکز مطالعات راهبردی ژرفا برگزار شد.
فهیم در نقد این فیلم گفت: در فیلم کیک محبوب من چیزهایی اضافه شده که ربطی به شخصیت پردازی و داستان ندارد. سکانس هایی که جود آن در فیلم لزومی ندارد. مثلا وجود گشت ارشاد در این فیلم هیچ بار دراماتیکی ندارد.
فهیم در ادامه با ذکر این نکته که فیلم کیک محبوب من هیچ فزاز فرودی ندارد افزود: هیچ تکانه ای که در فیلم نامه ها معمول است و باعث می شود شخصیت از نقطه‌ای به نقطه دیگر پرش کند یا چیزی که مخاطب را به هیجان وا دارد در این فیلم نامه دیده نمی شود. به عبارت دیگر فیلم، ضعف فیلم نامه دارد و فاقد استاندارد های مرسوم است.
رفیعی در ادامه درباره تهیه کنندگان این فیلم گفت: حضور نمایندگانی از سفارت خانه های مختلف، در تولید یک اثر هنری، چقدر مرسوم است؟
وی ادامه داد: بعد از جنگ جهانی دوم و با شروع جنگ سرد در جهان، سازمان سیا آمریکا یک برنامه تدوین می کندکه بلوک شرق را هدف گرفته است. هدف این برنامه شناسایی هنرمندانی است که به نحوی قادر به ارائه آثار هنری خود در کشورشان نیستند. سازمان سیا این هنرمندان را شناسایی و حمایت می کرد. نظام سلطه جهانی این سنت را در همه کشور های بلوک شرق باب کرد که سفارت خانه هر کشور هنرمندان آن کشور را شناسایی و مورد هدف قرار می داد. بعد از انقلاب 57 در سفارت خانه های متعددی در ایران شاهد این حرکت بودیم به طور مثال در نیمه اول دهه 60 که امکان برگزاری کنسرت در ایران وجود نداشت، بسیاری از هنرمندان شهیر و سرشناس کشورمان، کنسرت های خود را در سفارت خانه ها برگزار کردند. سفارت خانه ها با این روش هنرمندان بسیاری را به سوی خود جذب کردند و شبکه سازی کردند. اوج این حرکت در جریانات 88 بود که هدف غایی آن ایجاد شبکه معاند بود.
رفیعی با ذکر این نکته که این پروژه توسط سفارت خانه ها 3 هدف کلی را دنبال می کرد تصریح کرد: ایجاد سرخوردگی در فرهنگ ملی کشور و القای حس انزجار از فرهنگ غنی و ریشه دار ایرانیتزریق فرهنگ کشور حمایت کننده که هیج وجه اشتراکی با فرهنگ کشور ما ندارد.
تثبیت فرهنگ تزریق شده
رفیع افزود: بهترین بستر هم برای این روژه قاب تصویر و سینما است. به همین دلیل ما نمی توانیم از فیلم کیک محبوب من اتنظار یک فیلم شسته و رفته و فرهنگ آجین داشته باشیم. هنگامی که ما در همان ثانی‌های ابتدایی فیلم اسم چهار سفارتخانه را می‌بینیم.
هدف این اثر رساندن ذهن مخاطب از نقاط ایستای فرهنگی به نقاط مورد هدف نظام سلطه است. به همین دلیل نکاتی به فیلم اضافه می‌شود که حذف آن هیچ خللی به پیرنگ داستان وارد نمی کند مثلا سکانس گشت ارشاد که بود و نبود این سکانس خللی در روند داستان ایجاد نمی کند. به عبارت دیگر، وجود نام سفارت خانه ها در پای این فیلم، تضمین کننده این معناست که فیلم کیک محبوب من با هدف مسموم کردن ذائقه ملی ساخته شده است.”
فهیم در ادامه این نشست در مورد شخصیت پردازی این فیلم گفت: هر کاراکتر در سینما یا یک تیپ است یا یک شخصیت. تیپ ها در سینما ماندگار تر هستند چون نماینده رفتار و زیست بخشی از جامعه هستند. اما شخصیت در سینما بار ارزشی و چند وجهی پیدا می کند.
این منتقد سینما افزود: در فیلم کیک محبوب من کاراکترها نه تها نماینده بخشی از جامعه نیستند، بلکه چند وجهی هم نمی شوند و به اصطلاح بعد ندارند. اغلب مردم کشور ایران دارای یک مولفه های زیستی مشخص هستند که در هیچ یک از کاراکتر های این فیلم دیده نمی شود. در این فیلم تنها از از ویژگی های قشر کوچکی از جامعه سالمند که خواسته های مدرنی دارند استفاده شده و سازندگان فیلم بر روی آن موج سواری کرده اند.
وی ادامه داد: کاراکتر های این فیلم بعد ندارند؛ یعنی فیلمساز نتوانسته شخصیت خاکستری خلق کند. مثلا به ایم معنا که “مهین” نماینده یک زن خانه دار است ولی همزمان طغیانگر و مبارز هم هست. به عبارتی، کاراکتر ها از هیچ یک از ویژگی های دراماتیک که در سینما معمول است، برخوردار نیستند. بنابراین فیلم ساز از عناصر لومپنیزم که در فیلمفارسی های گذشته در ایرانیان نهادیتنه شده، بهره می برد ولی رنگ و لعاب امروزی به آن ها داده است. پس این فیلم حتما یک صحنه رقص، یک صحنه شراب خواری و زن بارگی باید داشته باشد. نکته دیگه این است که یک شخصیت در یک فیلم، نمی تواند همه بار مطالبات اجتماعی جامعه را به دوش بکشد. ولی ما در این فیلم شاهد همچین چیزی هستیم. یعنی فیلم ساز خیلی فرصت طلبانه، هر آن چیزی که در جامعه قانون تلقی می شود را برداشتهو آن را در خدمت سیاست های مد نظرش به کار گرفته است. مثلا حقوق زنان، حقوق شهروندی، بحث حجاب و هر آن چیزی که زمینه را برای حمله به حاکمیت کنونی، در خارج از ایران فراهم می کند، در این فیلم دیده می شود.
فهیم در اخر با اشاره به پایان بندی عیر منطقی این فیلم ادامه داد: چون کاراکتر ها شناسنامه ندارند، پس شخصیتی شکل نمی گیرد. پس طبیعی است که در انتهای فیلم، فیلمساز نمی تواند پایان بندی معقول و منطقی ارائه دهد و به اصطلاح نمی تواند فیلم را جمع کند. به عبارت دیگر فیلمساز نتوانسته سیر تحوب و تطور یک شخصیت را به درستی نشان دهد. یعنی مخاطب متوجه نمی شود آیا کاراکتر در انتها تبدیل به یک شخثصیت می شود یا تبدیل به یک آدم پست و دنی و هیولا می شود. در یک فیلم موفق کاراکتر در زیست طبقاتی خودش رشد می کند و بالا می رود. این امر باعث می شود فیلم باور پذیر شود.
بسیار عالی
خیلی مفید
سلام. ما در تیم خبری هفت رخ نیوز بسیار خرسندیم که این مطلب برای شما مفید بوده است.